Geçtiğimiz hafta işe alım araçlarından başvuru filtreleme, işe alımcının cv incelemesi, genel yetenek testi, İngilizce testi ve vaka çalışmasına (case study) göz atmıştık. Bu hafta kişilik envanteri, mülakat ve assessment center (değerlendirme merkezi) uygulaması ile yazımızı tamamlamış olacağız.

6. Kişilik Envanteri / Kişilik Testi

Kişilik envanterleri, kişilik özelliklerinizi anlamaya yönelik bir araçtır.

Kişilik nedir peki? 7 veya 14 yaşınıza kadar şekillenen Sizi siz yapan biricik mizaç (huy) özellikleriniz diyebiliriz. En genel şekilde ifade edersem; baskın mı yoksa uyumlu mu; dışadönük girişken mi yoksa içedönük kendi halinde mi; detaycı analitik mi – detaylardan hoşlanmayan bir yapınız mı olduğu konular, kişiliğinizle ilgili konulardır.

Bu özellikleri yiyeceklerin baharatlarına/içeriklerine benzetebiliriz. Her bir yemekte benzer baharatlar vardır ama farklı ölçeklerdedir. Hangi baharat daha fazla ise yemeğin tadı da öyle olur. Ayrıca yemeğin iyisi ya da kötüsü yoktur; her biri kendine has özelliğiyle lezzetlidir.  Mesela çiğ köfte, turşu acıdır ama acıları ile lezzetlidir. Baklava, waffle tatlıdır ama tatlıları ile lezzetlidir. Aynı bunun gibi kişilikte de iyi ya da kötü diye bir şey yoktur. İnsanın kişilik özelliğinin baskın olması iyi; detaycı analitik olması kötü diyemeyiz. Burada kabul edeceğimiz şey bu özelliklerimizle her birimizin biricik ve mükemmel olduğudur.

Peki işe alımcılar neden kişilik envanterleri yapar. Cevap basit: Tencereye – Kapağını bulmak için. Şöyle ki;

İnsanların kişilik özellikleri olduğu gibi, mesleklerin/pozisyonların da gerektirdiği kişilik özellikleri vardır. Mesela finans mesleği analitik, detaylarla çalışmaktan hoşlanan kişilik özelliği gerektirirken; satış mesleği dışadönük, girişken kişilik özelliklerini gerektirir.

Sizlere yaptığımız kişilik envanterleri sonucunda, mesleğin (yani tencerenin) gerektirdiği kişilik özellikleri ile; sizin (yani kapağın) kişilik özelliklerinizin uygunluğunu bulmaya çalışırız. Bu eşleşme ne kadar doğru olursa Siz işinizi severek yaparsınız; işte de başarı ortaya çıkar. Ne kadar yanlış olursa da Siz işinizden nefret ederken; işte de başarısızlık ortaya çıkar. Ülkemizdeki mutsuz çalışanların, başarısız insanların, başarısız projelerin temelinde aslında bu eşleşme ile ilgili hiç bir sistem olmaması yatar.

Kişilik envanterlerine örnek olarak, PiT, 16PF, OPQ, PI, Ennegram, NEO-PI-R, Hogan, DISC örneklerini verebilirim.

İpucu: Bu testler, Sizin kendiniz hakkında söylediklerinizden yola çıkarak, Sizin kişilik özelliklerinizle ilgili rapor çıkartır.  Bu yönüyle manipülasyona/testlerin yanıltılmasına açık gibi görünürler. Ama testlerin pek çoğunda, kendi içinde tutarlılık göstergeleri vardır. Yani sonuç raporları, testi hangi düzeyde yanıltmaya çalıştığınızı da gösterir. Bu da tutarlılığınızla ilgili bir gösterge olarak ayrıca değerlendirilir. Bu nedenle bu gibi durumlarda testi olabildiği kadar dürüst ve tutarlı doldurmanız önemli olmaktadır.

Diğer taraftan, kendi kişilik özelliklerinizi tanıyın. Kişilik özelliklerinize uygun mesleklere uygun işlere başvuru yapın. Böylelikle rol yapma zorunluluğu hissetmezsiniz.

Kişilik özelliklerinizi tanımak için;

• Kişiliğinizi Tanıyın kitabı yararlı olacaktır. Bu konulara merakı olan – olmayan herkesin kolaylıkla okuyabileceği içerikte bir kitaptır.
• Bu testlerin uygulandığı herhangi bir etkinliğe, mülakata katıldığınızda muhakkak geribildirim isteyin,
• Yukarıda bahsettiğim envanterlerin internet uygulamalarını bulabilirsiniz. Farklı envanterleri kendinize uyguladığınızda tekrar eden özelliklerinizi not edin. Bunlar sizin belirgin kişilik özellikleriniz olacaktır.

7. Mülakat

Artık işe alım yolculuğunda karar aşamasına gelmiş durumdayız. Bu aşamaya, işe alınacak kişinin belirleneceği adım diyebiliriz.

Burada Mülakat yerine Yetkinlik Bazlı Mülakat Teknikleri desek daha doğru olur. Yetkinlik bazlı mülakatlarda klasik, kendinizden bahseder misiniz, en güçlü yanlarınız nedir gibi soruları bekliyorsanız yanılırsınız. Yetkinlik bazlı mülakat, STAR Tekniği dediğimiz yönteme göre yapılan mülakatlardır. Buna göre pozisyon için aradığımız yetkinlik, geçmiş deneyimlerinizde bu yetkinliklerle ilgili neler yaptınız, nasıl davrandınız, nasıl bir sonuç elde ettiğinizi çıkarmaya çalışırız. Kısaca geçmiş deneyimlerinizin didik didik edildiği bir yöntemdir.

İpucu: Mülakat süreci emme-basma tulumbaya benzer.

[Emme Basma Tulumba: Su derindeyse ve uzunca bir süre kullanmadıysanız üzerine bir kaç kova suboşaltarak kullanabileceğiniz tulumbadır. yoksa boşa çekersiniz hep. Kaynak)  Biz İK’cılar adayı konuşturmak ister, aradığımız özellikleri anlamak için sorular sorarız. Adayın malzemesi varsa bu sorulara cevap vermesi de kolay olur. Tecrübe sayılabilecek bir geçmişiniz yoksa, kişilik özelliklerinizi, beceri ve kabiliyetlerinizi anlayacağımız soruları sorabilme lüksümüzü de elimizden almış olursunuz. Bu da biz İK’cılar açısından zor bir mülakat olacaktır 🙁

Bunun için, mülakatta anlatacağınız malzeme biriktirmeye bakın; part time çalışın, staj yapın, sosyal sorumluluk projelerinde, STK’larda görev alın, kulüp çalışmalarında sorumluluk üstlenin.

8. Değerlendirme Merkezi (Assessment Center) Uygulaması

Son olarak assessment center uygulamasına bakalım.

Değerlendirme merkezi adayın pozisyona uygunluğunu doğru olarak tahmin edebilmek için farklı işe alım testlerinin (kişilik envanteri, genel yetenek, rol oyunu, vaka çalışması, mülakat simülasyonu vb) aynı gün içinde uygulandığı bir değerlendirme aracıdır. Adaylar tüm bu test süreçlerinden geçerken en az iki uzman değerlendirici tarafından gözlenir ve daha önceden belirlenmiş beceri ve yetkinliklere göre değerlendirilirler.

İpucu: Assessment center (değerlendirme merkez) uygulamasında amaç, adayın farklı şartlar altında tutarlı olan tutum ve davranışlarını tespit edebilmektir (gözlem yapılan becer, ve yetkinlik setine göre tabii ki). En az iki uzman gözlemcinin olmasının nedeni de bu tutarlılığı farklı kişilerin tespit edip etmediğini denetlemektir.

Bu açıdan assessment center uygulamasında rol yapmak mümkün değildir. Kendiniz olmanız size sağlayacak en büyük avantajdır. Bununla birlikte özellikle vaka analizi rol oyunu, mülakat simülasyonu gibi uygulamalarda karşınıza hem iş hayatı ile ilgili bir sorunu çözmeniz istenecektir. Bu tür uygulamalarda başarılı olmak için daha önce de belirttiğim gibi gerçek iş hayatı deneyimi yaşayacağınız etkiliklerin içinde bulunmanız yarar sağlayacaktır.

Siz ne dersiniz? Bu işe alım araçlarından hangi ya da hangilerini tecrübe ettiniz?

Deneyim ya da fikirlerinizi paylaşın, birlikte öğrenelim?

Beni Linkedin üzerinden de takip edebilirsiniz @muratyildizim